Thực trạng – nguyên nhân – hậu quả – cách khắc phục ô nhiễm môi trường đất

Vấn đề ô nhiễm môi trường luôn là một chủ để vô cùng “nóng”, đặc biệt là ô nhiễm môi trường đất. Tình trạng ô nhiễm môi trường đất ngày càng nặng nề kéo theo những hệ lụy nghiêm trọng ảnh hưởng đến đời sống con người và hệ sinh vật tự nhiên. Vậy thực trạng – nguyên nhân – hậu quả của ô nhiễm đất ra sao? Biện pháp khắc phục như thế nào. Cùng tìm hiểu thông tin qua bài viết dưới đây nhé!

Ô nhiễm môi trường đất là gì?

Ô nhiễm môi trường đất tiếng anh là soil environmental pollution. Tức là một phần của suy thoái đất là do sự hiện diện của các hóa chất (do con người tạo ra) hoặc các biến đổi khác trong môi trường đất tự nhiên (hiện tượng xói mòn, sự axit hóa do các loại cây chết đi..). Nó thường được gây ra bởi hoạt động trong công nghiệp, hóa chất trong nông nghiệp hoặc xử lý chất thải không đúng quy định.

Thực trạng ô nhiễm môi trường đất ở Việt Nam hiện nay

Hiện nay, tình trạng ô nhiễm đất tại Việt Nam không chỉ diễn ra ở nông thôn mà còn ở các thành phố lớn. Theo thống kê, có 3,3 triệu ha đất chưa được đưa vào sử dụng đang bị suy thoái. Quỹ đất sử dụng cho nông nghiệp cũng đang bị ô nhiễm rất nặng nề.

Chúng ta sẽ không khó khăn gì khi tìm kiếm những bãi rác rộng lớn, những bãi rác tự phát. Nó bốc mùi nồng nặc, che kín mặt đất, cùng với các chất thải làm ô nhiễm môi trường đất, ô nhiễm môi trường không khí. Hay ở những bãi đất trống, khu du lịch rác thải vẫn bị vứt bừa bãi, không đúng nơi quy định. Làm cho diện tích đất tự nhiên bị che phủ và ảnh hưởng khá lớn.

Rác thải ở Việt Nam chưa được xử lí hiệu quả

Hầu hết lượng rác thải tại nước ta chủ yếu vẫn được xử lý theo hướng chôn lấp chưa triệt để. Và ngày càng tốn nhiều diện tích đất dùng để chôn lấp rác thải. Tại các bãi rác vừa và lớn, môi trường đất bị ô nhiễm nặng nề. Không những che lấp, làm ảnh hưởng đến bề mặt đất. Theo dòng nước mỗi khi mưa lũ, các chất độc hại sẽ nhiễm sâu vào lòng đất. Theo mạch nước ngầm và lây nan sang các khu vực đất lân cận.

Nước thải sinh hoạt bị thải trực tiếp ra mặt đất mà không qua xử lí

Hầu hết nước thải sinh hoạt vẫn thải trực tiếp vào nguồn nước và ngấm vào đất. Bạn sẽ không lạ gì với những rãnh nhỏ do nước thải tạo nên trên mặt đất. Hay những kênh mương, sông ngòi ô nhiễm lây nan ô nhiễm sang cả môi trường đất.

Nước thải, chất thải công nghiệp bị đổ trộm: Hiện nay rất nhiều cơ sở sản xuất, công ty, xí nghiệp,… đổ trộm chất thải, rác thải ra môi trường. Trên internet thường xuyên có những bài báo nói về việc nhiều đơn vị thông hút bể phốt đã đổ trộm chất thải bể phốt ra môi trường.

Nguyên nhân

Tại Việt Nam có nhiều vùng đất bị ô nhiễm do nhiều nguyên nhân trong đó có thể kể đến:

Con người gây ô nhiễm môi trường đất

Sự tiên tiến của cuộc sống hiện đại ngày nay, làm cho cuộc sống con người tiện ích, dễ dàng hơn. Thiên nhiên đã cho con người rất nhiều nguyên liệu quý báu để sản xuất. Thế nhưng đáp trả lại, đó là sự thờ ơ trong các biện pháp bảo vệ môi trường và phát triển bền vững. Môi trường đất nói riêng cũng như môi trường tự nhiên nói chung đang biến đổi từng ngày do tác động của con người.

Chất thải từ các nhà máy khu công nghiệp bị xả trực tiếp ra môi trường đất. Chất thải công nghiệp có 2 loại:

• Chất thải rắn nguy hại: Bao gồm khí thải độc hại, hóa chất ở dạng lỏng, chúng dễ gây ra cháy nổ, ngộ độc. Tác động không tốt đến sức khỏe của con người và dễ ăn mòn nhiều vật chất khác.
• Chất thải rắn như sắt thép kim loại bị gỉ cũ kĩ gây ít hoặc không nguy hại nhưng chúng cần phải được xử lý dọn dẹp hay tái chế cẩn thận.

Công tác quản lí, xử lí chất thải công nghiệp không hiệu quả

Nền công nghiệp phất triển đi theo đó là lượng chất thải lớn từ các ngành công nghiệp nhất là công nghiệp nặng vẫn chưa được xử lí hiệu quả. Bởi chi phí đắt, tốn nguồn nhân lực, tốn thời gian,… Nhiều công ty, doanh nghiệp vì lợi nhuận sẵn sàng cắt bỏ nhiều thứ để lãi cao nhất. Tất nhiên các quy trình máy móc xử lí chất thải cũng vậy.

Công tác quản lí yếu kém cũng là điều kiện thuận lợi để các doanh nghiệp lách luật. Hậu quả là số lượng lớn chất thải bị thải trực tiếp ra môi trường, chôn lấp thô sơ. Minh chứng khoảng vài năm gần đây có rất nhiều vụ đổ trộm chất thải vào môi trường đất bị phát hiện.

Một số loại chất thải công nghiệp

Có thể kể đến một số chất thải từ công nghiệp làm ô nhiễm môi trường đất như tro than, xỉ.

• Trong tro than có rất nhiều chất độc hại như: 5 mg / L chì, polynuclear aromatic hydrocarbons, benzo anthracene, benzo fluoranthene…
• Các chất PAHs là chất gây ung thư.
• Nước thải từ các công ty xí nghiệp từ các công ty sơn, nhuộm,… chứa BOD, COD, TSS, Dầu khoáng, Photpho, kim loại nặng, Sunfua,…

Chất thải từ sinh hoạt của con người

Trong quá trình sinh hoạt con người thải ra rất nhiều chất thải ảnh hưởng đến môi trường đất. Chất thải ảnh hưởng chủ yếu đến đất là rác thải và nước thải.

Rác thải trong quá trình sinh hoạt

Rác thải trong sinh hoạt là ván đề rất lớn gây ô nhiễm không chỉ riêng môi trường đất. Rác thải sinh hoạt của con người gồm có các chất thải vô cơ và hữu cơ. Với số lượng cực kì lớn mà con người mất hàng trăm năm cũng không thể xử lí hết được lượng rác hiện tại. Hầu hết lượng rác thải sinh hoạt đều được xử lí bằng các chôn lấp dưới lòng đất. Với số lượng rác thải cực kì lớn thì lượng đất đai dùng để chôn lấp cũng lớn tường tự. Cộng với lượng rác thải ngày một tăng mà không có dấu hiệu giảm. Thì mỗi quốc gia phải chấp nhận diện tích đất bị ô nhiễm do chôn vùi rác thải là rất lớn.

Rác thải khi được chôn xuống lòng đất hoặc bị vứt trên bề măt, đất sẽ bị nhiễm chất độc. Khi chôn lấp, rác thải nhựa sẽ làm cho đất không giữ được nước, dinh dưỡng. Ngăn cản quá trình khí oxy đi qua đất, gây tác động xấu đến sự sinh trưởng của cây trồng. Nó có thể làm ô nhiễm nguồn nước, gây ra cái chết của các vi sinh vật có lợi cho cây ở dưới lòng đất.

Nước thải sinh hoạt

Hiện nay, đa số lượng nước thải sinh hoạt bị xả thẳng ra môi trường, nhiều nhất là môi trường đất. Hiện nay các hệ thống xử lí nước thải sinh hoạt là đếm trên đầu ngón tay, rất ít. Hoặc có thì hệ thống dẫn tại các đô thị, khu chung cư cũng kém chất lượng. Nước thải sinh hoạt bị rò rỉ, tồn đọng và ngấm vào lòng đất. Còn đối với nước sinh hoạt xả thải trực tiếp ra môi trường đất thì ô nhiễm rất nặng.

Đó chính là lý do bạn nên sử dụng dịch vụ thông hút bể phốt uy tín để hạn chế ảnh hưởng ô nhiễm môi trường đất của chúng ta.

Rác thải xây dựng

Hiện nay ngành xây dựng rất phát triển, xây dựng liên tục hoạt động không ngừng nghỉ. Các tòa nhà, công trình liên tục bị đập bỏ và xây mới. Các công trình bị bỏ đi đều không thể dùng tái chế lại. Mà được sử dụng thay thế làm nền các công trình, tuy nhiên là rất ít. Nguồn rác thải xây dựng không có nhiều chất độc hại và an toàn đối với con người. Nên việc lựa chọn môi trường đất làm nơi đổ bỏ là lẽ dĩ nhiên.

Tuy nhiên rác thải xây dựng lại làm mất môi trường đất tự nhiên của các sinh vật sống khác. Làm cây cối không thể, khó, chậm phát triển bởi nó che phủ đất, rễ cây khó đâm sâu, làm mát nguồn dinh dưỡng của cây.

Hoạt động nông nghiệp

Các sản phẩm sử dụng trong nông nghiệp làm ô nhiễm môi trường đất như thuốc sâu, phân bón, vỏ đựng,… Chứa rất nhiều chất độc hại ảnh hưởng đến chất lượng đất. Trong các sản phẩm này chứa nhiều hóa chất độc hại gây bất lợi cho sự sống.

Ngoài ra còn yếu tố tự nhiên như : xâm nhập mặn, bão lũ cũng tác động làm ô nhiễm môi trường đất.

Hậu quả của ô nhiễm môi trường đất

Không chỉ tại Việt Nam, mà hiện nay vấn đề ô nhiễm môi trường đất đang là mối đe dọa trên toàn thế giới.

1/ Nguồn nước ngầm cản kiệt

Môi trường đất bị ô nhiễm sẽ làm cho nguồn nước ngầm bị ảnh hưởng xấu. Cụ thể là các hóa chất gây hại bên trong đất ô nhiễm sẽ ngấm dần vào nước ngầm theo thời gian, gây hại đến sức khỏe của con người. Hiện nay, nước ngầm đang là nguồn nước chủ yếu phục vụ cho nhu cầu ăn uống, sinh hoạt hàng ngày của con người.

2/ Hệ sinh thái bị ảnh hưởng nặng nề

Đất là cũng là một hệ sinh thái vô cùng phong phú, nơi ở của các loài côn trùng cũng như giun dế có ích cho cây trồng. Tuy nhiên, ô nhiễm sẽ khiến cho quá trình chuyển hóa thực vật kém đi, giảm năng suất cây trồng. Điều này kéo dài dẫn tới mất cân bằng hệ sinh thái, đe dọa trực tiếp đến đời sống con người cũng như các loài vật sống.

3/ Ô nhiễm gây hại tới ngành chăn nuôi, trông trọt

Ô nhiễm đất khiến đất đai mất cân bằng dinh dưỡng. Góp phần khiến mùa màng thất thu, cây trồng chậm lớn, từ đó mà sản lượng nông nghiệp giảm sút. Kéo theo đó là lượng thức ăn phục vụ chăn nuôi giảm mất đi, khiến sản lượng chăn nuôi đi xuống.

4/ Gây hại cho sức khỏe nhân loại

Mối liên quan giữa môi trường và sức khỏe con người rất lớn là điều không phải bàn. Ô nhiễm đất còn có thể dẫn tới các bệnh về hô hấp, da, dị tật nếu con người tiếp xúc quá lâu. Chúng cũng được các nhà khoa học chỉ ra là nguyên nhân gây ra chứng chậm phát triển ở trẻ nhỏ.

Giải pháp ô nhiễm môi trường đất

Ô nhiễm đất ảnh hưởng trực tiếp đến con người. Chính vì vậy mỗi người cần phải bảo vệ môi trường đất ngay hôm nay:

• Giảm lượng rác thải, nước thải hàng ngày.
• Phân loại, xử lí rác hợp lí, khoa học, đúng quy định.  Tránh để hiện tượng tắc cống, tràn bể phốt ra môi trường.
• Dọn dẹp, làm sạch các nơi đất bị ô nhiễm. Hạn chế dùng chất hóa học trong trồng trọt, chăn nuôi.
• Tích cực tuyên truyền cho người dân ý thức bảo vệ môi trường đất, nước, không khí. Cải tạo đất và trồng cây xanh.
• Chú trọng công tác quản lí xử lí rác thải của các cơ sở sản xuất, công ty, xí nghiệp,…
• Tẩy chay những hành vi xả rác bừa bãi, đổ trộm chất thải.